Integrative Medicine is een voor Nederland relatief nieuwe visie op gezondheid en zorg, die een andere manier van denken en handelen voorstelt dan tot nog toe gebruikelijk in onze gezondheidszorg. De huidige westerse reguliere gezondheidszorg is gebaseerd op de aanname dat er een strikte scheiding is tussen lichaam en geest. Deze benadering was nodig om het medisch-wetenschappelijk denken en handelen te kunnen ontwikkelen en die effectief is gebleken bij het bestrijden van acute ziekten. Met de toename van het aantal mensen met een chronische ziekte blijkt deze visie ontoereikend. Bovendien laten ontdekkingen uit de afgelopen decennia over de relatie tussen lichaam en geest zien dat de aanname van de gescheidenheid van lichaam en geest door de feiten achterhaald is.
Recente maatregelen om de kwaliteit van de gezondheidszorg te verbeteren en de kosten van de gezondheidszorg te beperken hebben tot nog toe niet het gewenste effect opgeleverd. Voor een effectieve en efficiënte gezondheidszorg in de eenentwintigste eeuw is er behoefte aan een nieuwe benadering.
De oorsprong
De oorsprong van de zorgvisie Integrative Medicine ligt in de Verenigde Staten in de jaren tachtig van de vorige eeuw. In Nederland is deze visie op gezondheid en zorg nog relatief nieuw en hoewel er in Nederland vanaf 2003 een toenemende mate belangstelling is voor Integrative Medicine, is dit gedachtegoed in de medische praktijk nog geen gemeengoed geworden.
Integrative Medicine richt zich op het bevorderen van gezondheid en mogelijkheden, beschouwt de wisselwerking tussen lichaam en geest als een wetenschappelijk onderbouwd gegeven en benut alle mogelijkheden die veilig en effectief zijn gebleken om te komen tot de meest veilige, effectiefste en meest efficiënte zorg waarbij de zorgvrager als mens centraal staat.
Integrative Medicine door de jaren heen
De visie waarmee Integrative Medicine gezondheid en zorg benadert, heeft haar wortels in de jaren tachtig in de Verenigde Staten. Zorgverleners en zorgvragers daar waren ontevreden over de wijze waarop gezondheidszorg geleverd werd. Naar hun idee was de zorg ‘verontmenselijkt’ en in plaats van de patiënt stonden nieuwe technologieën centraal. Het ontbrak de zorg aan medeleven en persoonlijke aandacht, er werd onvoldoende gebruikgemaakt van de kennis over de wisselwerking tussen lichaam en geest en behandelingen, die toen nog als alternatief te boek stonden, maar wel effectief bleken te zijn, werden niet geïncorporeerd in de reguliere gezondheidszorg.
In juli 1999 werd het ‘Consortium of Academic Health Centers for Integrative Medicine’ (CAHCIM) opgericht met als doel het verspreiden van de principes en de praktijk van Integrative Medicine binnen academische instituten wereldwijd. Door bijvoorbeeld academische leiders, faculteiten en studenten te ondersteunen om curricula te ontwikkelen vanuit de principes van Integrative Medicine, maar ook door het stimuleren van medisch-wetenschappelijk onderzoek en het ontwikkelen van behandelmogelijkheden vanuit deze zorgvisie. Daarnaast werd Integrative Medicine op de politieke agenda gezet. Intussen hebben zich al meer dan 50 academische instituten uit de VS en Canada bij het Consortium aangesloten, waaronder toonaangevende universiteiten als Yale, Harvard, Stanford en Duke.
Zij implementeren Integrative Medicine in hun patiëntenzorg, opleidingen en onderzoek. In de VS is er een ‘School of Nursing’ verbonden aan de Universiteit van Minnesota die opleidt tot Integrative Nurse.
Ook in Australië en enkele Europese landen, zoals Noorwegen, Zweden, Zwitserland en Duitsland, is Integrative Medicine een visie op gezondheidszorg die in toenemende mate wordt uitgedragen en toegepast door professionele wetenschappers en zorgverleners.
Een aantal Nederlandse ziekenhuizen en instellingen heeft zich in 2018 verenigd in het CIZG (Consortium voor Integrale Zorg en Gezondheid). Op dit moment werken daarin zes instellingen samen: HagaZiekenhuis, Lentis, Louis Bolk Instituut, Máxima Medisch Centrum, MUMC+ en Radboudumc. Het CIZG werkt ook samen met het hierboven genoemde Amerikaanse IM-consortium en met vergelijkbare Canadese en Braziliaanse organisaties. Naast het CIZG brengen ook verschillende andere organisaties in Nederland de principes van Integrative Medicine in de praktijk. Zo biedt de Stichting ter Bevordering van Integrale Geneeskunde (Stibig) een opleiding tot IM-zorgverlener. Ook het in Nederland ontwikkelde concept van Positieve Gezondheid heeft veel gemeen met IM.
Integrative medicine: de basis
Integrative Medicine is een moderne benadering om duurzame zorg te bieden vanuit een brede, wetenschappelijk gefundeerde basis, het is een internationale ontwikkeling in de academische gezondheidszorg die al twintig jaar groeiend is. IM bestudeert de mens inclusief diens gezondheid en ziekte op een integrale en wetenschappelijke manier. IM richt zich op de inzet van reguliere en complementaire behandelingen die bewezen veilig en effectief zijn, en kijkt daarbij zowel naar genezing als naar het bevorderen van gezondheid en welzijn.
De Nederlandse zorg staat op een hoog peil. Veel aandoeningen zijn behandelbaar, onze levensverwachting is hoog. Tegelijk zijn er veel mensen die bijvoorbeeld lijden aan chronische ziekten of die aandacht vragen voor andere aspecten van gezondheid. Mensen die kampen met zingevingsvragen en een onbeantwoorde zorgbehoefte. Zij zoeken naar nieuwe wegen om klachten te verbeteren, de bijeffecten van reguliere behandelingen te verzachten en de kwaliteit van hun leven te verbeteren. Miljoenen mensen gebruiken al zelfzorgmiddelen en complementaire behandelwijzen naast reguliere behandeling, maar vaak is het moeilijk om deskundig, onderbouwd en veilig advies te vinden.
Veilig, zorgvuldig en effectief
De reguliere zorg en complementaire behandelwijzen bevinden zich veelal in gescheiden werelden. Patiënten vrezen vaak een negatieve reactie van hun reguliere behandelaar en delen daarom het gebruik van complementaire behandelwijzen vaak niet.
Complementaire behandelwijzen kennen over het algemeen weinig bijwerkingen. Soms kunnen ze echter wel een risico opleveren, zoals bij interacties tussen kruiden en medicatie. Zowel patiënten, zorgverleners als instellingen hebben behoefte aan betrouwbare kennis en aan wetenschappelijk onderzoek naar (kosten)effectiviteit, veiligheid en patiëntervaringen op dit gebied.
Wetenschappelijk onderbouwd
Binnen IM wordt alles benut wat, op basis van gedegen wetenschappelijk onderzoek, veilig en effectief is voor de gezondheid. Zo wordt er tot de beste behandeling gekomen, waarbij regulier gebruikte methoden worden geïntegreerd met evidence based complementaire technieken.
Het Academic Consortium for Integrative Medicine & Health dat in 1999 is opgericht, heeft als doel het verspreiden van de principes en de praktijk van Integrative Medicine binnen academische instituten. Intussen hebben zich al meer dan 70 academische instituten in de VS en Canada aangesloten, waaronder Yale, Harvard, Stanford University en Duke. Ook binnen Europa verspreiden de Integrative Medicine-principes zich onder steeds meer academische instituten die IM integreren in hun patiëntenzorg, opleidingen en onderzoek.
Integraal en duurzaam
Integrative Medicine beoogt meer te betekenen voor een zorgvrager dan wat de huidige reguliere geneeskunde kan bieden. Niet door deze te vervangen, maar juist door deze aan te vullen met inzichten vanuit verschillende werkgebieden en invalshoeken.
We werken daarom volgens een specifiek bio-psychosociaal model, gericht op de zorgvrager in zijn geheel. Hij of zij wordt gezien, onderzocht, gecoacht en behandeld binnen de eigen context – lichamelijk, psychologisch en sociaal-cultureel. Er is aandacht voor fysieke, emotionele, mentale en spirituele aspecten van de zorgvrager. We werken aan en in een helende omgeving, dat wil zeggen: een omgeving die bijdraagt aan genezing en welbevinden.
Gebaseerd op gelijkwaardigheid
In Integrative Medicine is gelijkwaardigheid essentieel. De zorgprofessional heeft een coachende rol en kiest samen met de patiënt de beste behandelingsvorm en ondersteuning, in samenhang met het stimuleren van een gezonde leefstijl. De zorgvrager wordt gestimuleerd om gezondheid te herwinnen en behouden of om zo goed mogelijk om te kunnen gaan met een (chronisch of terminaal) ziekteproces.
Aandacht voor leefstijl en preventie
Integrative Medicine is niet alleen een visie, maar biedt ook een praktische uitwerking daarvan, zowel preventief als in de behandeling. Een IM-zorgprofessional kan veel verschillende methoden aanbieden die mensen helpen een gezonde leefstijl te ontwikkelen en behouden. Met als uitgangspunt dat die interventies gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek.
Veranderingen in leefstijl zijn vaak ingrijpend en kunnen weerstand opleveren. IM-zorgprofessionals hebben veel aandacht voor het coachen op gedrag en denken met de zorgvrager mee. Als een bepaalde behandeling niet goed vol te houden is, dan biedt dat juist een aanleiding voor de IM-zorgprofessional om daarover in gesprek te gaan.